Historiek

Pop-art (1958-1972)  is een afkorting van “popular art”. Deze beweging bestond vooral in de VS en Engeland en was een reactie op de abstracte schilderkunst die pop-artkunstenaars te intellectualistisch en elitair vonden. Ze gebruikten liever afbeeldingen van alledaagse voorwerpen zoals Andy Warhols soepblikken, Roy Lichtensteins strips en werkten met cartoonachtige, bolle lettertypes en lichtgevende bonte kleuren. Warhals seriegrafie, een fotorealistische massaproductietechniek voor het maken van prenten, was typerend voor pop-art.

Geïnspireerd door massaconsumptie en populaire cultuur trokken aanhangers de regels van good design in twijfel.

Ze wezen de ideeën van het modernisme af en zetten daar hun eigen uitgangspunten tegenover: plezier, verandering, variëteit, oneerbiedigheid en wegwerpbaarheid. Pop doorbrak de traditionele scheidslijn tussen beeldende en commerciële kunst en drong spontaan de media en reclame binnen.

Een voorbeeld hiervan zijn de platenhoezen die in de jaren ‘60 werden gemaakt, zoals het ontwerp van Peter Blake en Jann Howarth uit 1967 voor Sgt. Peppers Lonely Hearts Club Band van de Beatles. Kunstenaars als Warhol en David Hockney vonden inspiratie in “lage kunst”: reclame, verpakking, strips en televisie.

Ze stapten met hun verwijzingen naar massacultuur regelmatig over op het ontwerpen van interieurs, muurschilderingen, behang en postersen creëerden in kunst en design een hele nieuwe wereld van frivoliteit en plezier.

De Independent Group, die in 1952 in Londen werd opgericht, was de eerste stroming die oog had voor de opkomende consumentencultuur in de VS. Deze ontwerpers, die als doelgroep een nieuw slag designbewuste jonge professionelen hadden, beseften plotseling dat ze een frissere en alternatieve aanpak moesten hebben dan die van good design in de jaren ‘50 en popdesign was de beste oplossing. Terenee Conran verwoordde het als volgt: “Ergens halverwege de jaren ‘60 veranderde “nodig hebben” in “willen hebben” ( … ).

Ontwerpers werden belangrijker voor het produceren van hebbedingen dan voor functionele producten.” Product styling werd de rigueur waardoor de wegwerpcultuur die we nu als norm accepteren, werd gestimuleerd. Plastic was voor de meeste ontwerpers het ideale materiaal.

Ze gebruikten felle kleuren en krachtige vormen die bij jongeren in de smaak vielen. De producten waren goedkoop en vaak van slechte kwaliteit, maar wegwerpbaarheid werd al snel onderdeel van de aantrekkelijkheid, want maker en consument kozen niet voor duurzaamheid maar voor vervangbaarheid. Dit was tegengesteld aan alles waar het modernisme voor stond.

Peter Murdochs Kinderstoel polka dot vlekkerige (1963) en de PVC Blow stoel van De Pas, D’Urbino, Lomazzi en Scolari (1976) Waren Voorbeelden van de wegwerpbaarheid van Veel pop-art.

De vele gimmicks die toen op de markt kwamen, waaronder papieren kleding, waren de belichaming van de wegwerpcultuur van de jaren ‘60. Popdesign had grote invloed op de wereld van kunst en vormgeving. Het liet zich door alles inspireren, van art nouveau en art deco tot futurisme, surrealisme, op-art, psychedelia, kitsch en space age, maar het was niet duurzaam. Door de oliecrisis begin jaren ‘70 ontstond de behoefte aan een rationelere benadering van design en pop-art zelf werd vervangen door de herwaardering van ambachtelijkheid.