Historiek

Toen Japan zich na twee honderd jaar isolement eindelijk open stelde voor het Westen had de plotselinge instroom van traditionele Japanse ambachtelijkheid, een diepgaand effect op ontwerpers en verzamelaars. Tijdens de Parijse Exposition Universelle in 1867 werden Japans vakmanschap en cultuur in het Westen geïntroduceerd.

In 1872 beschreef de Franse kunstcriticus Philippe Burty deze stijl als Japonisme. De Japanse decoratieve en grafische kunst werd gestimuleerd door kunsthandelaars, importeurs, exposities in musea, wereldtentoonstellingen en mond-tot-mondreclame. De kunsthandelaar Siegfried Bing, die in 1888 het tijdschrift Le Japon Artistique publiceerde speelde hier een cruciale rol. Bing verkocht houtsneden, keramiek, Japans lakwerk en stootplaten en hield verschillende speciale exposities in zijn galerie.

De beeldende kunst uit Japan werd een gemeenschappelijk thema. De rijkversierde Japanse houtsneden van Hiroshige hadden een invloed op een aantal westerse ontwerpers. Bewijs hiervan zijn de organische vormen van de art nouveau. Henri de ToulouseLautrec gebruikte de houtsnede voor een affichestijl die onwesters was qua perspectief of vormgeving. In Frankrijk bloeide het Japonisme in de jaren ‘70 van de 19e eeuw in keramiek, metaalwerk en glaskunst.

De Japanse stijl werd steeds populairder in de beeldende kunst. In Parijs werden tentoonstellingen van Japanse kunst met groot enthousiasme ontvangen. De stijl van kunstenaars als Hiroshige in de 18e en 19e eeuw is bekend als ukiyo-è, de verbeelding van de zwevende of vergankelijke wereld. Hiroshiges onheroïsche, alledaagse onderwerpen werden massaal geproduceerd. Ze waren zeer goedkoop en iedereen kon ze zich permitteren. In Japan werden ze niet als kunst beschouwd.

Toch hadden ze grote impact op de Europese decoratieve kunsten. Vooral grafisch ontwerpers als Toulouse Lautrec werden beïnvloed door ukiyo-è. Christopher Dresser, vertrok naar Japan om importgoederen te zoeken om bij Liberty in Londen te verkopen. Het warenhuis opende in 1875 en verkocht Japanse kunst. Ook werden meubilair in Japanse stijl bij plaatselijke ontwerpers besteld.

In het begin van de jaren ‘60 had Dressers grote belangstelling voor Japanse kunst en het beïnvloedde zijn hele esthetiek. Door zijn toedoen raakten Japanse kunst en vormgeving beter bekend in Engeland en in de VS. De raster structuur, die zo karakteristiek is voor veel Japanse interieurs, vond zijn weerklank in het meubilair van Charles Rennie Mackintosh.

De grootste impact van het Verre Oosten was echter de herwaardering van versiering als een waardevolle manier van artistieke express.